20 Mayıs 2008 Salı

2008-41 1968 BAHARI, BİREYLEŞME VE AYDINLAR - TARIK ALİ

Önceki iki yazımda ABD ve Avrupa’daki 1968 Hareketi’nin topluma ve bireylere kazandırdıklarıyla bu hareketin ABD’de başını çeken Angela Davis ile Stokely Carmichael’ın, Almanya’da da Rudi Dutschke’nin yaşam öykülerini özetlemeye çalıştım. Liderlik niteliğine sahip bu üç gençlik önderinin ortak özelliği, düşünsel, ve siyasal açılardan kendilerini 1968 Baharı’nda patlak veren kitle hareketlerine önceki yıllardan başlayarak hazırlanmış olmalarıydı.

1968’in İngiliz gençlik hareketinin öne çıkan, 1943 Hindistan-Lahore doğumlu, Pakistan asıllı Tarık Ali’ydi. Pencap Üniversitesi’nde okurken, öğrenci konseyi başkanı olarak Pakistan’daki diktatörlük rejimine karşı gösteriler düzenlemiş, hayatınn tehlikeye girdiğini görünce İngiltere’ye göçerek ünlü Oxford Üniversitesi’nde siyaset ve felsefe okumaya başlamıştı. Üniversitenin tarihinde Öğrenci Birliği’nin (Oxford Union) başkanlığına seçilen ilk Pakistan asıllı öğrenciydi. Gerek 68 öğrenci hareketinde gerekse Vietnam savaşı karşıtı gösterilerde önemli bir rol oynadı, aynı zamanda bir ‘siyasal karşı kültür’ dergisi olan ‘Black Dwarf’ın redaksiyon üyesiydi.

1968 yılında Troçkist eğilimli bir örgüt olan Uluslararası Marksist Grup’a (International Marxist Group - IMG) katılarak yönetimine girdi. Bu örgütün kamuoyunda en tanınan üyesiydi, üyeliği 1980 yılına kadar sürdü. Düşünsel farklılıklar nedeniyle IMC’den ayrıldıktan sonra İşçi Partisi’ne (Labour Party) üye olmak istediyse de başvurusu geri çevrildi. Bugün kendisini ‘raadikal sosyalist’ ve antiemperyalist olarak tanımlıyor.




Tarık Ali 1966 yılında, özellikle Vietnam savaşı sırasında sesi duyulan Bertrand-Russel-Barış Vakfı’na üye seçildi ve dünyanın çeşitli savaş bölgelerini dolaştı. Zamanın ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger’le yaptığı tartışmalar dünya kamuoyu tarafından ilgiyle izlendi.



İngiltere’de yaşayan, yazar ve film yapımcısı Tarık Ali 1968 yılından bu yana yayımlanan ve uluslararası sol’un en önemli bağımsız yayın organlarından biri kabul edilen ‘New Left Review’ dergisinin yayıncıları arasındadır.


Türkiye’de yayımlanan yapıtları – İncelemeler: Pakistan: Askeri Yönetim mi, Halk İktidarı mı? (1970), 1968 ve Sonrası: Devrimin İçinde (1978), Pakistan Ayakta Kalabilir mi? (1982), Nehru'lar ve Gandhi'ler (1985), Sokak Savaşı Yılları: 1960'lı Yılların Otobiyografisi (1987), Yukarıdan Devrim: Sovyetler Birliği Nereye Gidiyor? (1988), Fundamentalizmler Çatışması (2002), Bush Babil'de (2003), Bush Bağdat'ta (2004), Karayip Korsanları – Umut Ekseni (2008). Romanları: Kefaret (1990), İslam Beşlisi: Nar Ağacının Gölgesi (1992), Selahaddin'in Kitabı (1998), Taş Kadın (1999). Komünizmin Çöküşü Üçlüsü: Kefaret (1991), Ayna Korkusu (1998).

***

Stokely Carmichael örneğinde görüldüğü gibi Trinidad doğumlu bir siyahın ABD genelinde kitlesel bir gençlik hareketinin başına geçmesi –yıl 1968 de olsa- anlaşılabilir, fakat İngiltere gibi muhafazakâr bir ülkede bir Pakistanlının İngiliz gençliğinin lideri olması, -özellikle bir Türk için- kolay anlaşılabilir bir durum değildir.

Bırakalım 1968’i, 2008 Türkiyesinde bile bir yabancının, sözgelimi bir İranlı ya da Nijeryalının olası bir gençlik ayaklanmasının başını çekecek olması hayal dahi edilemeyecek bir durumdur.
Bu iki örnek dışında Alman Rudi Dutschke de Doğu’dan göçmüş bir ailenin çocuğu, önümüzdeki Pazar göreceğimiz gibi Fransa 68’inin lideri de Yahudi asıllı bir Alman ailesinin oğluydu.

Bunların altını, dünya 68 gençliğinin kendi ülkelerinin sorunlarından yola çıkarak fakat aynı zamanda da ırk, milliyet kavramlarından bağımsız olarak ırk ayırımcılığı ve savaş karşıtlığı, özgürlük, demokrasi, birey olma hakkı gibi evrensel değerler düzeyinde buluştuğunu göstermek için çiziyorum.

Dünya 1968 hareketi insanlığa kurulu düzen karşıtı, savaşımcı, demokrat, özgürlükçü aydınlar kazandırdı.